Xuất khẩu gỗ giúp Việt Nam giảm thâm hụt thương mại với Trung Quốc

Chia sẻ tại hội thảo “Thương mại gỗ Việt Nam - Trung Quốc 2012-2014” tổ chức sáng 15/9, ông Tô Xuân Phúc – Đại diện tổ chức Forest Trends cho biết, gỗ và sản phẩm gỗ là một trong những mặt hàng quan trọng nhất trong thương mại song phương giữa Việt Nam – Trung Quốc.

Xuất khẩu gỗ sang Trung Quốc liên tục tăng trưởng

Cụ thể, năm 2014, giá trị kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng gỗ từ Việt Nam sang Trung Quốc đạt 845,1 triệu USD. Riêng 6 tháng đầu năm 2015, kim ngạch xuất khẩu gỗ từ Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đạt trên 425 triệu USD; cao thứ 2 (sau sắn) trong các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này.

Trong giai đoạn 2012-2014, tốc độ tăng trưởng về kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng gỗ từ Việt Nam sang Trung Quốc tăng bình quân 11,6%/năm.

Các mặt hàng gỗ xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Trung Quốc bao gồm dăm gỗ, gỗ tròn, gỗ xẻ, vơ nia và đồ gỗ. Trong giai đoạn 2012-2014, giá trị kim ngạch xuất khẩu của 5 mặt hàng này chiếm trên 95% trong tổng số giá trị xuất khẩu kim ngạch gỗ của Việt Nam sang Trung Quốc.

Dăm gỗ của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc chủ yếu được sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho ngành công nghiệp giấy và bột giấy. Trong giai đoạn 2012-2014, giá trị kim ngạch xuất khẩu dăm gỗ của Việt Nam sang Trung Quốc chiếm 70% (năm 2012); 63% (năm 2013) và 60% (năm 2014) trong tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu gỗ vào thị trường này.

Gỗ xẻ là mặt hàng xuất khẩu quan trọng thứ 2 (sau dăm gỗ) của Việt Nam sang Trung Quốc. Các mặt hàng trong nhóm này bao gồm palet, gỗ xẻ phôi, gỗ xẻ bán thành phẩm…

Đối với gỗ tròn, đây vẫn là một trong những mặt hàng quan trọng mà Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc. Trong giai đoạn 2012-2014, mỗi năm Việt Nam xuất khẩu khoảng 22.000 m3 gỗ tròn sang Trung Quốc, tương đường 39 triệu USD.

Ngoài ra, đồ gỗ cũng nằm trong nhóm 5 mặt hàng có giá trị xuất khẩu cao nhất sang Trung Quốc. Giá trị và khối lượng xuất khẩu đồ gỗ từ Việt Nam vào Trung Quốc đã tăng lien tục trong giai đoạn 2012-2014 với tốc độ tăng trưởng bình quân 61,9% về kim ngạch.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng nhập khẩu nhiều sản phẩm gỗ từ Trung Quốc với giá trị kim ngạch đạt gần 240 triệu USD năm 2014. Trong 6 tháng đầu năm 2015, kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng gỗ từ Trung Quốc đạt gần 121 triệu USD. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu bao gồm gỗ dán, ván sợi, ván dăm, vơ nia và đồ gỗ.

Có thể nói, trong quan hệ giao thương với Trung Quốc, Việt Nam luôn ở tình trạng thâm hụt thương mại. Nhưng đối với ngành gỗ, Việt Nam vẫn đạt mức cân bằng thặng dư, với mức thặng dư khoảng 600 triệu USD/năm. Mặt hàng gỗ đã góp phần quan trọng cho Việt Nam giảm mức thâm hụt trong quan hệ giao thương với Trung Quốc.

“Trung Quốc là thị trường quan trọng cho các mặt hàng gỗ của Việt Nam với lượng cầu khổng lồ. Lợi thế về địa lý giúp giảm chi phí. Tuy nhiên, thương mại các mặt hàng gỗ giữa 2 quốc gia, đặc biệt trong khâu xuất khẩu đang bộc lộ một số hạn chế cơ bản” – ông Phúc nói.

Thứ nhất, hầu hết các sản phẩm gỗ của Việt Nam đều là sản phẩm thô, giá trị gia tăng thấp, ứng dụng công nghệ cao trong chế biến thấp, dựa trên lao động giá rẻ. Điều này phản ánh tính không bền vững của ngành gỗ xuất khẩu Việt Nam.

Thứ hai, trừ gỗ cao su, các mặt hàng gỗ tròn và gỗ xẻ hiện nay Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc có nguồn gốc từ các nước trong Tiểu vùng sông Mê Kong và là các loại gỗ quý hiếm, khiến Việt Nam có nguy cơ trở thành trạm trung chuyển gỗ.

Thứ ba, vẫn còn tình trạng gian lận thương mại của một số doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Giá xuất khẩu được các doanh nghiệp khai báo với cơ quan Hải quan thấp hơn nhiều so với mức giá gỗ nguyên liệu đầu vào thông thường nhằm trốn thuế xuất khẩu; làm méo mó thị trường và gây thất thu cho ngân sách.

Ngành gỗ chưa bị ảnh hưởng bởi phá giá Nhân dân tệ

Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào quốc tế, thương mại gỗ Việt Nam-Trung Quốc sẽ chịu nhiều tác động. Một trong những hiệp định có ảnh hưởng lớn nhất là Hiệp định hàng hóa ASEAN-Trung Quốc. Theo Hiệp định này, Chính phủ các nước ASEAN và Trung Quốc sẽ áp dụng mức thuế bằng 0 cho nhiều mặt hàng trong nhóm gỗ và sản phẩm gỗ.

Đánh giá về việc Chính phủ Trung Quốc phá giá Nhân dân tệ hồi đầu tháng 8 vừa qua, ông Phúc cho biết, điều này đang làm thay đổi cấu trúc thương mại song phương không chỉ đối với các mặt hàng gỗ mà còn đối với nhiều mặt hàng khác.

Mặc dù đến nay tác động của việc phá giá đồng Nhân dân tệ đối với ngành gỗ Việt Nam vẫn chưa rõ rang, song việc phá giá đồng Nhân dân tệ cũng thể hiện sự giảm tốc trong phát triển của nền kinh tế Trung Quốc và giảm cầu tại thị trường này đối với các sản phẩm gỗ, đặc biệt là gỗ quý.

Thảo Anh

Theo Trí thức trẻ